Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15

1. Bối cảnh ra đời

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) số 41/2024/QH15 được ban hành trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh cải cách hệ thống an sinh xã hội, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân. Trên cơ sở kế thừa Luật BHXH năm 2014, luật mới ra đời nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành, đồng thời mở rộng diện bao phủ, tăng tính hấp dẫn và bền vững của hệ thống BHXH.

Cơ sở chính trị và pháp lý của luật được đặt nền móng từ Hiến pháp, trong đó nhấn mạnh vai trò của BHXH như một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội quốc gia.

2. Mục tiêu và định hướng Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 hướng đến các mục tiêu lớn:

• Mở rộng đối tượng tham gia, bao phủ cả khu vực chính thức và phi chính thức.
• Tăng quyền lợi và tính hấp dẫn của chính sách BHXH.
• Phát triển hệ thống BHXH đa tầng, linh hoạt, hiện đại và hội nhập quốc tế.
• Tăng cường quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách.

3. Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 có nhiều điểm đổi mới quan trọng, cụ thể:

•   Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc: Bao gồm chủ hộ kinh doanh, người lao động làm việc không trọn thời gian, người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
• Bổ sung chế độ thai sản vào BHXH tự nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện đủ điều kiện sẽ được nhận trợ cấp thai sản 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra, do ngân sách nhà nước chi trả.
• Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu: Từ 20 năm xuống còn 15 năm, tạo điều kiện cho người lao động tham gia muộn hoặc không liên tục vẫn có cơ hội nhận lương hưu.
• Khuyến khích bảo lưu thời gian đóng thay vì nhận BHXH một lần: Luật đưa ra các chính sách hấp dẫn để người lao động tiếp tục tham gia và tích lũy thời gian đóng.
• Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội: Hình thành hệ thống BHXH đa tầng, giảm độ tuổi hưởng trợ cấp từ 80 xuống 75 tuổi, và từ 70 tuổi đối với người nghèo, cận nghèo.
• Tăng cường chế tài xử lý vi phạm: Đặc biệt là hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH, nhằm bảo vệ quyền lợi người lao động.

4. Ý nghĩa và tác động của Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 không chỉ là bước tiến về mặt pháp lý mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Việc mở rộng đối tượng và tăng quyền lợi sẽ góp phần:

• Tăng tỷ lệ tham gia BHXH, hướng tới mục tiêu 60% lực lượng lao động tham gia vào năm 2030.
• Giảm thiểu rủi ro xã hội, bảo đảm thu nhập ổn định cho người dân khi về già, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động.
• Tăng cường niềm tin của người dân vào hệ thống an sinh xã hội.

5. Kết luận

Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 là một bước ngoặt trong tiến trình cải cách chính sách an sinh xã hội tại Việt Nam. Với những đổi mới toàn diện, luật không chỉ đáp ứng yêu cầu thực tiễn mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động và xây dựng một xã hội công bằng, bền vững.